Als zelfstandigen ziek worden, blijven ze vaker dan werknemers langdurig thuis, blijkt uit nieuw onderzoek van het Intermutualistisch Agentschap (IMA) en het Riziv. De Tijd bericht over het onderzoek, waarvoor jarenlang 220.000 mensen werden opgevolgd.

"Zelfstandigen ­wachten doorgaans langer voor ze thuisblijven, maar daardoor stapelen de risico's zich op", zegt Xavier Brenez, CEO van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. "Dat uitstelgedrag heeft grote gevolgen. Zodra ze uitvallen, is amper een derde binnen het jaar in staat weer aan de slag te gaan."

Een van de grootste risicofactoren blijkt het statuut. 73 procent van de zelfstandigen die langer dan zes maanden thuiszitten door psychische stoornissen verlengt zijn arbeidsongeschiktheid tot langer dan een jaar. Dat is 11 procentpunten hoger dan het gemiddelde.

Wel is de groep zelfstandigen die al langer dan een jaar thuiszitten met een psychische stoornis kleiner dan die van de werknemers. In 2022 ging het om zo'n 8.000 zelfstandigen, in vergelijking met 177.000 werk­nemers.

Niet alleen zelfstandigen hebben een groter risico. Ook mensen boven 55 jaar zijn kwetsbaarder. 75 procent van wie al zes maanden thuiszit, verlengt de afwezigheid tot langer dan een jaar. Vrouwen hebben een iets grotere kans dan mannen om langer dan een jaar thuis te zitten. Ten slotte is het risico groter bij mensen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming van de ziekteverzekering.

Langdurig zieken

Intussen meldt De Standaard dat elk kwartaal ruim 25.000 mannelijke en 30.000 vrouwelijke werknemers terugvallen op hun ziekteverzekering. Op 31 december 2022 klokte het aantal langdurig zieken in België af op meer dan 187.000 mannelijke en bijna 285.000 vrouwelijke werknemers. Het gaat om personen die om medische redenen langer dan twaalf maanden arbeids­ongeschikt zijn.

Hun aantal stijgt al twintig jaar. Zowel de snelheid van de toename als het aandeel werkenden met ziekteverlof is in België groter dan in de rest van Europa. Maatregelen om langdurig zieken sneller aan een job te helpen, kunnen die trend vooralsnog niet keren, leert een studie van de Nationale Bank.

De reden voor de aanhoudende toename, aldus de studie, is onder meer de gemiddelde veroudering van de werkende bevolking. Ook de vervrouwelijking van de beroepsbevolking doet het aantal langdurig zieken toenemen. Vrouwen zijn gemiddeld meer chronisch ziek dan mannen. Die oververtegenwoordiging wordt deels verklaard door de ongelijke verdeling van huishoudtaken tussen mannen en vrouwen.

Ziekteverlof wegens fysieke problemen komt gemiddeld meer voor in de bouw, het transport of de industrie. Mentale gezondheidsproblemen zijn frequenter in de sociale, de medische en de financiële sector. Volgens de auteurs valt moeilijk te zeggen of het werk in het algemeen zwaarder is geworden de voorbije vijftien jaar. 

TRIO

De ministerraad van 26 april zetten het licht op groen voor de Terug-naar-werktrajecten via de oprichting van het TRIO-platform. Het gaat om een voorontwerp van wet. De bestuursovereenkomst 2022-2025 van het Riziv voorziet in de oprichting van een beveiligd, collaboratief, digitaal communicatieplatform dat toegankelijk is voor TRIO-artsen (adviserend artsen van verzekeringsinstellingen, arbeidsartsen en huisartsen) in het kader van de Terug-naar-werktrajecten.

Het TRIO-platform moet het mogelijk maken om medische gegevens uit te wisselen tussen adviserend artsen, arbeidsartsen en huisartsen in het kader van de Terug-naar-werktrajecten, alsook om een individueel dossier te creëren voor elke verzekerde die een Terug-naar-werktraject start. Daarin worden medische en administratieve gegevens bewaard en kunnen sleutelgegevens over het beheer van een Terug-naar-werktraject worden geraadpleegd.

Het voorontwerp van wet heeft is bedoeld om het wettelijke kader van dit digitale-communicatieplatform te bepalen. De Gegevensbeschermingsautoriteit en de Raad van State moeten hierover nog adviseren.